Linux’ta Paket Yönetimi: Yazılım Kurma, Güncelleme ve Kaldırma

Linux sistemlerinde yazılım yüklemek ve güncellemek için paket yöneticileri kullanılır. Her Linux dağıtımı farklı paket yönetim sistemlerine sahiptir. Örneğin:

• Debian ve Ubuntu → apt (Advanced Package Tool)
• Fedora ve Red Hat → dnf veya yum
• Arch Linux → pacman
• OpenSUSE → zypper

Bu rehberde, Linux’ta paket yönetimi ve yaygın kullanılan komutları inceleyeceğiz.

---

1. Paket Yöneticileri ve Kullanımları

Her Linux dağıtımı için kullanılan temel paket yöneticileri şunlardır:

Dağıtım	Paket Yöneticisi
Debian, Ubuntu, Mint	apt
Fedora, RHEL, CentOS	dnf, eski sistemlerde yum
Arch Linux, Manjaro	pacman
openSUSE	zypper

---

2. Debian ve Ubuntu Tabanlı Sistemlerde Paket Yönetimi (APT)

Paket Listesini Güncelleme

Öncelikle, sistemdeki mevcut paket listelerini güncellemek için:

sudo apt update

Bu komut, paket yöneticisinin depoları tarayarak en güncel sürümleri almasını sağlar.

Sistemdeki Tüm Paketleri Güncelleme

Yüklü tüm paketleri güncellemek için:

sudo apt upgrade

Eğer hem paket listesini güncellemek hem de sistemdeki tüm paketleri güncellemek istiyorsanız:

sudo apt update && sudo apt upgrade -y

Yeni Bir Paket Yükleme

Bir program yüklemek için:

sudo apt install <paket_adı>

Örneğin, VLC medya oynatıcısını yüklemek için:

sudo apt install vlc

Paketleri Kaldırma

Bir paketi sistemden kaldırmak için:

sudo apt remove <paket_adı>

Eğer paketi ve tüm konfigürasyon dosyalarını tamamen silmek istiyorsanız:

sudo apt purge <paket_adı>

Kullanılmayan Bağımlılıkları Temizleme

Zamanla, sistemde gereksiz paketler birikebilir. Bunları temizlemek için:

sudo apt autoremove

---

3. Fedora ve Red Hat Tabanlı Sistemlerde Paket Yönetimi (DNF/YUM)

Fedora ve RHEL tabanlı sistemlerde dnf kullanılır. YUM, eski sürümlerde bulunur ancak günümüzde dnf onun yerini almıştır.

Paket Listesini Güncelleme

sudo dnf check-update

Sistemdeki Tüm Paketleri Güncelleme

sudo dnf upgrade -y

Yeni Bir Paket Yükleme

sudo dnf install <paket_adı>

Örneğin, htop adlı sistem izleme aracını yüklemek için:

sudo dnf install htop

Paket Kaldırma

sudo dnf remove <paket_adı>

Kullanılmayan Bağımlılıkları Temizleme

sudo dnf autoremove

---

4. Arch Linux Tabanlı Sistemlerde Paket Yönetimi (Pacman)

Arch Linux ve Manjaro, paket yönetimi için pacman kullanır.

Depoları Güncelleme ve Tüm Paketleri Güncelleme

sudo pacman -Syu

Yeni Bir Paket Yükleme

sudo pacman -S <paket_adı>

Örneğin, firefox tarayıcısını yüklemek için:

sudo pacman -S firefox

Paket Kaldırma

sudo pacman -R <paket_adı>

Konfigürasyon dosyaları dahil tamamen kaldırmak için:

sudo pacman -Rns <paket_adı>

---

5. openSUSE Tabanlı Sistemlerde Paket Yönetimi (Zypper)

openSUSE sistemlerinde zypper kullanılır.

Depoları Güncelleme

sudo zypper refresh

Yeni Bir Paket Yükleme

sudo zypper install <paket_adı>

Örneğin, vim editörünü yüklemek için:

sudo zypper install vim

Paket Kaldırma

sudo zypper remove <paket_adı>

---

6. Flatpak, Snap ve AppImage Kullanımı (Dağıtımdan Bağımsız Yöntemler)

Bazı yazılımlar dağıtım bağımsız olarak Flatpak, Snap veya AppImage formatlarında dağıtılabilir.

Flatpak Kullanımı

Flatpak’ı yüklemek için:

sudo apt install flatpak

Daha sonra, bir uygulama yüklemek için:

flatpak install flathub org.videolan.VLC

Snap Kullanımı

Snap, Ubuntu ve türevlerinde varsayılan olarak gelir. Eğer yoksa yüklemek için:

sudo apt install snapd

Snap ile bir program yüklemek için:

sudo snap install vlc

AppImage Kullanımı

AppImage formatındaki bir programı çalıştırmak için:

chmod +x program.AppImage
./program.AppImage

---

7. Paket Depolarını Yönetme (Repository Ekleme ve Kaldırma)

Linux sistemlerinde, bazı yazılımlar varsayılan depolarda bulunmaz. Bu durumda PPA (Personal Package Archive) veya özel depolar eklemek gerekir.

Ubuntu’da PPA Ekleme ve Kaldırma

Örneğin, LibreOffice için PPA eklemek:

sudo add-apt-repository ppa:libreoffice/ppa
sudo apt update
sudo apt install libreoffice

Bir PPA’yı kaldırmak için:

sudo add-apt-repository --remove ppa:libreoffice/ppa

---

Sonuç

Linux’ta paket yönetimi, sisteminizi güncel ve güvenli tutmak için kritik öneme sahiptir.

APT, DNF, Pacman ve Zypper gibi araçları kullanarak yazılım yükleyebilir, güncelleyebilir ve kaldırabilirsiniz.
Flatpak, Snap ve AppImage ile dağıtım bağımsız yazılımlar kurabilirsiniz.
PPA ve özel depoları kullanarak ekstra yazılım desteği alabilirsiniz.

Siz Linux’ta en çok hangi paket yöneticisini kullanıyorsunuz? Yorumlarda paylaşın!